اضطراب اجتماعی چیست؟ تعریف اختلال اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی با ترس از موقعیت‌های اجتماعی همراه است. افرادی که از اضطراب اجتماعی رنج می‌برند از ارتباط با دیگران، موقعیت‌هایی که تحت نگاه کنجکاوانه و یا قضاوتگر دیگران هستند و یا انجام دادن کاری در حضور دیگران، می ترسند و اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند. آن‌ها از اینکه در حضور دیگران کار خجالت‌ آوری انجام دهند واهمه دارند. این افراد ترس و اضطراب شدیدی را در حضور دیگران تحمل می‌کنند و تلاش می‌کنند از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنند.

ریشه اختلال اضطراب اجتماعی

مانند سایر اختلالات روانشناختی، یک عامل اصلی برای بروز اختلال اضطراب اجتماعی وجود ندارد. تحقیقات تاکنون ۳ عامل اصلی بیولوژیکی، محیطی و تجارب زندگی را معرفی کرده‌اند. هرکدام از این عوامل در ارتباط با یکدیگر می­‌توانند باعث ایجاد این مشکل در زندگی فرد شوند و موجب شکل‌گیری باورهای غیر سازنده و الگوهای تفکر ناکارآمد در فرد گردد.

عوامل ژنتیکی

مطالعات انجام‌ شده نشان داده‌ است، احتمال ابتلای همزمان به اختلال اضطراب اجتماعی در دو قلوهای همسان، نسبت به دو قلوهای ناهمسان بیشتر است. از این‌ رو، ژنتیک یکی از عواملی است که در اختلال اضطراب اجتماعی اثرگذار است.

عوامل محیطی

تجربیات فرد در ارتباط با مراقبین اولیه، سنگ‌ بنای رفتارهای بعدی او است. رفتارهای اضطرابی در فرد نیز، می‌تواند نتیجۀ رفتارهای سخت‌ گیرانه، آزار دهنده یا غفلت‌ آمیز والدین باشند. اینگونه تجارب، تأثیر منفی بر کودک می‌گذارند و می‌تواند به شکل رفتارهای اجتنابی در دوران نوجوانی آشکار می‌شود. از این‌ رو، اگر کودکان، ارزیابی مثبتی از دیگران و محیط داشته‌ باشند و از سوی والدین پذیرفته شوند، در حضور جمع اعتماد به‌ نفس بیشتری خواهند داشت و در موقعیت‌های اجتماعی عملکرد خوبی از خود نشان خواهند داد.

تجارب زندگی

تجربیات افراد در دوران کودکی، مستقیماً بر شخصیت و رفتار آن‌ها در بزرگسالی تأثیر می‌گذارد. کودکانی که در مدرسه، تجربه آزار و خشونت دیدن داشته‌اند، به احتمال بیشتری در آینده با اختلال اضطراب اجتماعی دست و پنجه نرم خواهند کرد. همچنین خشونت خانگی، جدایی والدین، تبعیض و غیره از دیگر تجربیات ناخوشایندی هستند که می‌تواند کودکان را تحت تأثیر قرار ‌دهد و زمینه را برای ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی فراهم کند.

علائم اختلال اضطراب اجتماعی

فردی که از اضطراب اجتماعی رنج می‌برد، هنگام حضور در جمع، نشانگان زیر را تجربه می‌کند:

علائم جسمی و فیزیکی:

• سرخ شدن
• عرق‌کردن
• لرزش
• حالت تهوع
• افزایش ضربان قلب
• حضورِ ذهن نداشتن در حضور جمع و دیگران

علایم هیجانی:

• احساس وحشت یا حملات پانیک
• ترس از تجربۀ اضطراب
• ترس از مضطرب به‌نظر‌ رسیدن در مقابل دیگران
• ترس شدید از قضاوت شدن توسط دیگران

علائم رفتاری:

• مشکل در صحبت‌ کردن و لکنت زبان
• اجتناب از موقعیت­‌هایی که ممکن است باعث اضطراب شود. این امر به کناره‌ گیری از جمع و مشارکت در امور می‌انجامد
• سفت‌ شدن بدن و پایین‌ بودن تن صدا در طول تعاملات اجتماعی
• مشکل در برقراری یا حفظ تماس چشمی

اختلال اضطراب اجتماعی در بزرگسالان

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، به دلیل ترس از قضاوت منفی، خجالت‌­ زدگی یا طرد شدن، از حضور در موقعیت‌های اجتماعی خاص می‌ترسند یا نگران هستند. این افراد از حالت‌­های ظاهری خود مانند سرخ شدن چهره و لرزیدن در مقابل دیگران واهمه دارند. به همین علت موقعیت‌های اجتماعی مثل یک قرار ملاقات، ارائه یک مقاله یا صحبت‌ کردن در جمع می­‌تواند محرکی برای اضطراب در آنان شود.

اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان

اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان، می‌تواند به شکل رفتار‌های مختلف بروز پیدا کند. گریه‌ کردن، قشقرق‌ کردن، بی‌حرکت ‌ماندن یا حرف‌ نزدن در موقعیت‌های اجتماعی و اجتناب از اینگونه موقعیت‌ها از جمله نشانه‌های اضطراب اجتماعی در کودکان است. اضطراب اجتماعی در کودکان، ترس و اضطراب شدید در حضور همسالان را نیز به همراه دارد. این اضطراب می‌تواند به شکل اجتناب از از شرکت در کانون‌های فرهنگی و ورزشی به همراه همسالان، اجتناب از دعوت‌ کردن از دوستان و ترس طرد شدن توسط آنان و یا ترس از خواندن متن با صدایی بلند در حضور همسالان بروز پیدا کند. عدم رسیدگی به اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان، پیامدهای منفی بسیاری را به همراه دارد. افزایش نرخ ترک تحصیل، عدم رضایت از فعالیت‌ها و کاهش بازدهی در مدرسه و بعدها در محل کار( در بزرگسالی) از جمله پیامدهای مهمِ اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان است.

درمان اضطراب اجتماعی

انتخاب روش درمانی برای درمان اضطراب و درمان اضطراب اجتماعی، بستگی به این دارد که این اختلال تا چه حد عملکرد روزانه افراد را تحت تأثیر قرار داده است. رایج‌ ترین درمان برای اختلال اضطراب اجتماعی شامل روان‌ درمانی، دارو درمانی یا ترکیبی از هر دو است.

روان‌ درمانی، علائم این اختلال را در اکثر افراد بهبود می‌بخشد. همچنین مهار کننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRIs) معمولا در خط اول درمان دارویی هستند.

درمان اختلال اضطراب اجتماعی کودکان و نوجوانان

گام نخست برای رسیدگی به این مشکل، کمک‌ گرفتن از یک متخصص جهت ارزیابی و درمان است. زیرا شدت و طول مدن ابتلا می‌­تواند در افراد شرایط متفاوتی را ایجاد کند. برخی از افراد علاوه‌ بر دریافت درمان روانشناختی، به دارودرمانی نیز نیاز دارند. به همین دلیل مشورت با یک متخصص سلامت روان در ابتدای امر ضروری است. در گام‌های بعدی فعالیت‌های زیر نیز می‌تواند مفید باشد:

• تشویق به شرکت در گروه‌های همسالان و مشارکت فعالانه در آن
• تشویق به حضور در بحث‌ها و ارائه نظر و پیشنهاد
• آموزش تکنیک‌های تنفسی برای کاهش اضطراب
• آموزش مهارت‌های زندگی و ایجاد فضای امن و تحت نظارت برای تمرین آن

مدیریت اضطراب اجتماعی در بزرگسالان

کمک‌ گرفتن از متخصصان بهداشت روان، اعم از مشاوران، روانپزشکان و روان ­‌درمانگران می‌توانند به‌ عنوان یک مرجع قابل ‌اعتماد در کنار استفاده از روش­‌های درمانی، روش­‌هایی برای خود مراقبتی و مدیریت اضطراب نیز وجود دارند.

اجتناب از رفتارهای مقابله

رفتارهای پر خطر جنسی، سیگار کشیدن مفرط، پرخوری و غیره از جمله رفتارهای غیرسازنده‌ای هستند که به‌ طور موقت علائم اضطراب را کاهش می‌هد؛ اما در طولانی علائم اضطرابی تنظیم نمی‌شوند. این‌گونه رفتارها علاوه بر اینکه در طولانی‌ مدت به تنظیم اضطراب کمکی نمی‌کند، موجب اختلال در عملکرد افراد می‌شود و به سلامت روان و جسم آن‌ها آسیب می‌رساند.

رو در رو شدن با منبع اضطراب و ترس به جای دوری گزیدن از آن

سرگرم‌شدن با بازی‌های کامپیوتری و گردش در فضای اینترنت یا استفاده بیش‌ از حد از گوشی هوشمند، می‌تواند از جمله کارهایی‌ باشد که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی از طریق آنها از حضور و مشارکت در جمع و از اضطراب ناشی از آن، اجتناب می‌کنند. در سال ۲۰۱۶ ، پژوهشی با یک نمونه ۳۶۷ نفری از کاربران بزرگسال گوشی­‌های هوشمند، انجام شد و نتایج نشان داد که استفاده از گوشی هوشمند با این اختلال همبستگی مثبت دارد.

پژوهشی دیگر سال ۲۰۱۷، نیز نشان داد که افرادی که به‌ طور افراطی و اعتیاد گونه از گوشی هوشمند استفاده می‌کنند، نشانه­‌های بالقوه اضطراب اجتماعی مثل عزت‌ نفس پایین و گوشه‌ گیری را نشان‌ می‌دهند. یکی از پژوهشگران این مطالعه هشدار داده است که امروزه استفاده از گوشی­‌های هوشمند، به ابزاری برای رسیدن به رضایت کوتاه مدت، سریع و فوری تبدیل شده است. او می‌گوید مواجهه تدریجی با موقعیت‌های اجتماعی واقعی، به افراد کمک می­کند تا با اضطراب اجتماعی خود روبرو شوند و هدف از این روش این است که چرخه خود تقویت‌ کننده افکار منفی فرد شکسته شود.

بازسازی و تنظیم مجدد افکار

یکی دیگر از راهبردهای مقابله­‌ای، بازسازی ادراک خود از موقعیت استرس‌ زا است. در این روش فرد با تجسم موقعیت استرس‌ زا و مقایسه آن با واقعیت، میزان واقعی‌ بودن اتفاقاتی که در ذهن او هولناک است را می‌سنجد. این واقعیت­‌ سنجی عموماً به افراد فرصت بازسازی ادراک جدیدی را می­‌دهد. استفاده از تکنیک مقابله­‌ای “بله، اما…” به فرد مضطرب کمک می­‌کند، افکار منفی خود را به چالش بکشاند و متوجه وجود ادراک­‌های دیگر شود. این ادراکات جدید به فرد برای یافتن راه‌ حل­‌های مقابله­‌ای جدید کمک می­کند. به‌ طور مثال، فردی فکر می­کند “بله” من به یک مهمانی دعوت شده‌­ام که مملو از افراد غریبه است، “اما” من فرد شوخ طبعی هستم که خاطرات زیادی بلد است، این ویژگی به من کمک می­کند با افراد دیگر آشنا شوم.

انجام یک کار سازنده برای دیگران

یکی دیگر از روش­‌های مقابله‌ای در برابر افکار منفی پیرامون اضطراب اجتماعی، انجام یک فعالیت سازنده برای دیگران است. در سال ۲۰۱۷ در مطالعه‌ای مشخص شد، انجام یک کار سازنده برای دیگران، مدار پاداش و انگیزه را در مغز فعال می‌کند و از این‌ رو فرد برای انجام فعالیت‌های بعدی ترغیب می­شود. انجام فعالیتی برای دیگران می‌تواند از خجالت‌ زدگی فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی، بکاهد. همچنین نتایج پژوهشی دیگر نشان داده‌ است که انجام فعالیت‌های داوطلبانه مثل کمک به همسایه­‌ها در جا به‌ جایی وسایل، در ایجاد آرامش برای افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، موثر بوده‌ است. اینگونه تجارب می‌تواند برای غلبه بر اجتناب از روابط اجتماعی، سودمند باشد.

نگارنده:

خانم آرزو پارسی دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی

ویراستار علمی:

آقای انصار خوگر، کارشناس ارشد سلامت روان

خانم شکوه شیروانیان، کارشناس ارشد روانشناسی عمومی

مرجع:

-Volume ۲۰۱۷ |Article ID ۵۶۴۳۱۳۶ | https://doi.org/10.1155/2017/5643136

High Magnitude of Social Anxiety Disorder in School Adolescents

Kindie Mekuria,¹ Haregwoin Mulat,² Habtamu Derajew,³ Tesfa Mekonen,⁴ Wubalem Fekadu,⁴ Amsalu Belete,⁵ Solomon Yimer,⁶ Getasew Legas,⁵ Melak Menberu,⁷ Asmamaw Getnet,⁸ and Simegnew Kibret⁵

Show more

– https://www.medicalnewstoday.com/articles/176891#what-is-it

https://www.medicalnewstoday.com/articles/326211?utm_source=ReadNext#2.-Face-your-fears,-dont-hide-from-them

https://www.nu.edu/blog/helping-students-overcome-social-anxiety-in-school/

راه‌های تماس با ما: