تفاوت روانشناسی بالینی و روانشناسی عمومی چیست؟
در این مطلب قصد داریم تفاوت روانشناسی بالینی و روانشناسی عمومی را بررسی کنیم. در روانشناسی عمومی به بررسی رفتارها و عملکردهای ذهنی و شناختی می‌پردازیم. همچنین جنبه نظری علم روانشناسی در روانشناسی عمومی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در حالیکه روانشناسی بالینی، صرفا یک مطالعه علمی نیست بلکه یک قدم جلوتر بوده و به ارزیابی سپس درمان بیماری‌های روانی میپردازد.
روانشناسی بالینی به افرادی که دارای نابهنجاری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی، وسواس و … هستند، خدمات تشخیصی و درمانی ارائه می‌دهند.
روانشناسی چیست؟
روانشناسی (Psychology) مطالعۀ علمی و کاربردی فرآیندهای ذهنی و رفتار انسان است که مطالعۀ پدیده‌های هشیار و ناهشیار، از جمله احساسات و افکار را نیز در بر می‌گیرد. “Psychology” از کلمه یونانی psyche به معنای “روان” یا “ذهن” گرفته شده است؛ قسمت دوم آن برگرفته از-logia است که به “مطالعه” یا “تحقیق” اشاره دارد.
روانشناسی در یک جمله، مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی است. در واقع در این رشته به بررسی تاثیرات فشارهای اجتماعی، محیط زیست شناختی و عوامل محیطی بر ذهن و روان و چگونگی عملکرد آنها می‌پردازیم. با کمک این علم روانشناسان و روانپزشکان به معالجه اختلالات روانی می‌پردازند و برای بهبود سلامت روان قدم برمی‌دارند. روانشناسی به دنبال درک چگونگی تعامل عوامل روانشناختی با عوامل اجتماعی – فرهنگی و بیولوژیکی در راستای تأثیرگذاری بر رشد فردی است. بنابراین روانشناسی به عنوان یک “علم مرکز” توصیف می‌شود؛ زیرا تحقیقات روانشناختی با علوم اجتماعی، علوم طبیعی، پزشکی و علوم انسانی (مانند فلسفه) ارتباط دارد.
تاریخچه روانشناسی بالینی و روانشناسی عمومی
اولین کلینیک روانشناسی بالینی در سال ۱۸۹۶ با تمرکز ویژه برای کمک به کودکان دارای ناتوانی یادگیری، توسط لایتنر ویتمر، روانشناس آمریکایی، افتتاح شد. او برای اولین بار اصطلاح “روانشناسی بالینی” را در مقاله‌ای در سال ۱۹۰۷ معرفی و این اصطلاح را به‌عنوان “مطالعۀ افراد، از طریق مشاهده یا آزمایش، به قصد ایجاد تغییر مثبت در آنها” تعریف کرد. البته لازم به ذکر است که زمینۀ روانشناسی بالینی، از کارهای روانکاو اتریشی، زیگموند فروید، تأثیر بسیاری گرفته است. فروید یکی از اولین کسانی بود که بر این ایده تمرکز کرد که بیماری روانی چیزی است که با صحبت کردن با بیمار قابل درمان است؛ باور فروید به درمان از طریق گفت و گو، اغلب به عنوان اولین استفادۀ علمی از روانشناسی بالینی شناخته می‌شود.
ویلهلم وونت بنیان گذار علم روان شناسی تجربی در سال ۱۸۷۹ بود. وونت کلیشه‌های شکل گرفته پیرامون ساختار ذهن انسان را به طور علمی مورد مطالعه قرار داد. او همچنین با هدف شناختن هشیاری، درنظر داشت که از قوانین ذهنی حاکم بر هوشیاری آگاه شود. وونت عقیده داشت که اراده، مفهومی اساسی است که تمام موضوعات در روانشناسی باید براساس آن شناخته شوند. او بر این باور بود که اغلب رفتارها هدفمند هستند. رویکرد وونت به دلیل تأکید بر اراده، هدف و انتخاب، اراده گرایی نام گرفت که به‌عنوان اولین مکتب روانشناسی شناخته می‌شود. او در این سال اولین آزمایشگاه روانشناسی را تاسیس کرد که شروع روانشناسی مدرن به شمار می‌رود. او در سال ۱۸۶۲ در کتابش به اسم “نظریه ادراکات حسی” ، صراحتا اشاره کرد که روانشناسی نیاز به رشته جدیدی به نام روانشناسی تجربی دارد که واقعیت هوشیاری انسان را آشکار می سازد.
چگونه می‌توان روانشناس عمومی یا روانشناس بالینی شد؟
برای اینکه خود را روانشناس عمومی و یا بالینی بدانیم، اول باید یک مدرک دانشگاهی ارشد یا دکتری در رشته روانشناسی عمومی یا روانشناسی بالینی داشته باشد. همچنین در رشته روانشناسی بالینی، نیاز به صدها ساعت کار در کلینیک‌ها و کمک به روانشناسان ارشد برای کسب تجربه کافی خواهید داشت. درکل تا حدودی مسیرهای آموزشی این دو رشته با یکدیگر متفاوت است.
تبدیل شدن به یک روانشناس بالینی متخصص، مستلزم کسب آموزش قوی آکادمیک و تجربۀ بالینی واقعی در زمینۀ روانشناسی است. دانشجویان علاقه مند به این نوع حرفه باید یک برنامه آموزشی معتبر روانشناسی بالینی را به پایان برسانند. در زیر به مراحل روانشناس بالینی شدن می‌پردازیم:
- مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی را دریافت کنید.
- بنابر بر رویکرد درمانی مورد علاقۀ خود، دوره‌های کارآموزی خود را بگذرانید.
- در سازمان نظام روانشناسی ایران عضو شوید.
- اگر دارای حداقل دو مدرک متوالی روانشناسی هستید، میتوانید تحت نظر یکی از اساتید خود مشغول به فعالیت شوید.
محیط کار روانشناسی عمومی و روانشناسی بالینی
روانشناسان عمومی بیشتر از همه در حوزه تحقیق و پژوهش روانشناسی مشغول هستند، ولی میتوانند در مشاغلی همچون مطالعه و بررسی اصول، مشکلات و روش‌های اساسی علوم روانشناسی مانند روان، رفتار، احساس، هیجان، هوش، انگیزه ،یادگیری، شخصیت، فرایندهای تفکر، اختلالات و مشکلات روانی-رفتاری و سلامت روان بپردازد و یا به عنوان مشاوره در مدارس به دانش آموزان، معلمان و والدین آنها و نیزتدریس در دانشگاه ها مشغول به کار شوند.
روانشناسان بالینی در کنار بررسی اختلالات و درمان آنها ممکن است کارهای پژوهشی و تحقیقاتی نیز انجام دهند. ولی عمده تخصص آنها به بررسی بالینی مراجع برمی‌گردد. پس لازمه کار در این رشته، علاقه مندی به کار بالینی است. روانشناس بالینی ممکن است، جهت ارزیابی‌های روانشناختی در دادگاه‌ها نیز فعالیت کنند.
روانشناسی عمومی چیست؟
این شاخه از روانشناسی بطور کلی به مطالعه علم روانشناسی میپردازد یا به عبارتی زیر بنای علم روانشناسی است که اصول، مشکلات و روش‌های اساسی علوم روانشناسی را بررسی می‌کند. این رشته چون به کل علم روانشناسی اشاره می‌کند، به دنبال مطالعه ذهن و رفتار انسان ها نیز می‌باشد.
حوزۀ روانشناسی عمومی، زمینه‌هایی مانند رفتار، رشد و تکامل انسان، احساسات، انگیزه، یادگیری، حواس، ادراک، فرآیندهای تفکر، حافظه، هوش، نظریه شخصیت، تست‌های روانشناختی، اختلالات رفتاری، رفتارهای اجتماعی و سلامت روان را به طور گسترده مطالعه می‌کند و مطالعات در این زمینه‌ها، از منظرهای مختلف از جمله فیزیولوژیکی، تاریخی، نظری، فلسفی و عملی بررسی می‌شوند.
روانشناسی عمومی برای چه کسانی مناسب است؟
روانشناسی عمومی برای کسانی که مایل‌اند اطلاعات کلی‌ای در رابطه با این رشته داشته باشند و پایه و اساس قوی در رشته روانشناسی پیدا کنند مناسب است. همچنین افرادی که به تحقیقات علاقه دارند برای این رشته مناسب اند. روانشناسی عمومی به بررسی کلیات روانشناسی و رفتارها و عملکردهای ذهنی و شناختی میپردازد.
هدف در روانشناسی عمومی چیست؟
بعد از روانشناسی بالینی، روانشناسی عمومی پر طرفدارترین رشته در روانشناسی ست. تمرکز این رشته بیشتر روی احساس، ادراک و رفتار آدم هاست و علی الخصوص بر روی پژوهش و کارهای تحقیقاتی فعالیت می کنند. علم روانشناسی عمومی اهداف مختلفی دارد؛ من جمله مطالعۀ روانشناختی رویدادهای مهم تاریخی، پیدا کردن راه حل برای مشکلات خود در زندگی و کار، کسب دانش و تجربه برای کمک به دیگران، کسب توانایی تفسیر رفتار پیچیده انسانی. در واقع، روانشناسان افراد را مطالعه میکنند تا بتوانند انگیزه‌ها، گرایش‌ها، نگرش‌ها و ویژگی‌های شخصیتی آنها را درک کنند.
روانشناسان عمومی مشغول به چه کاری می شوند؟
دانشجویان این رشته، تکنیک‌های رواندرمانی را به صورت ریشه‌ای یاد می‌گیرند و راه درمان را نیز می‌آموزند. تعداد واحدهای عملی این رشته کمتر از رشته بالینی است. به همین خاطر دانشجویان روانشناسی عمومی که به کار درمان علاقه مندند باید کلاس‌های خارج از واحدهای دانشگاه را حتما طی کنند. روانشناسان عمومی به کار در مشاغل پژوهشگری، تاسیس کلینیک شخصی یا گروهی، مشاور تحصیلی در مدارس، کار در مراکز مشاوره، تدریس، مشاوره در قوه قضائیه و دادگاه و مشاوره به وکلا میتوانند مشغول به کار شوند.
روانشناسی بالینی چیست؟
روانشناسی بالینی رشته‌ای از روانشناسی است که تمرکز این رشته بر مطالعه، تشخیص و درمان افراد مبتلا به اختلالات روانی و سایر مشکلات روانشناختی است. روانشناسی بالینی رشته‌ای است که تحقیقات و تکنیک‌های روانشناختی را در محیط‌های “بالینی” به کار می‌گیرد.
روانشناسان بالینی در کلینیک‌ها، مراکز مشاوره و بیمارستان‌ها با ارزیابی سلامت روان مراجعان از طریق آزمون و روش های روانشناختی راه حل‌های مناسب برای درمان یا بهبود روند زندگی ارائه می‌دهند. آنان در ابتدا ارزیابی و بعد مداخله، مشاوره و تحقیق می کنند. روانشناسان بالینی، لازم است شنوندگان خوبی باشند؛ بتوانند اختلالات روانی را تشخیص و درمان مناسب ارائه دهند.
روانشناسی بالینی برای چه کسانی مناسب است؟
اگر شما کار کردن با مراجع دارای اختلالات روانی را دوست دارید و مسئولیت درمان را می‌پذیرید، روانشناسی بالینی می‌تواند انتخاب شما باشد. روانشناسان بالینی بطور تخصصی به بررسی بالینی اختلالات و مشکلات روانی و درمان آنها می پردازد.
هدف در روانشناسی بالینی چیست؟
در روانشناسی بالینی در مورد شناخت ناهنجاری‌های رفتار انسان، تغییر و درمان این ناهنجاری‌ها و راه‌های پیشگیری از آنها براساس علم روانشناسی صحبت می‌کنیم. وظیفه روانشناسی بالینی ارزیابی و تشخیص، مداخله و درمان، مشاوره، آموزش و نظارت بر کار رواندرمانگرها، پژوهش و مدیریت است.
روانشناسان بالینی چه میکنند؟
روانشناسان بالینی وارد فاز تشخیص و درمان اختلالات روانی می شوند و در مراکز درمانی مثل کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و بهزیستی، گاهی در دادگاه‌ها و قوه قضائیه برای تشخیص اختلالات روانی در مراجعین و یا مشاوره به وکلا هم حضور پیدا میکنند. گاهی به عنوان مدرس در دانشگاه یا در کارگاه‌ها هم مشغول می‌شوند. در منسب پژوهشگر هم میتوانند فعالیت کنند.
در کل روانشناسان بالینی، ارزیابی، مداخله، مشاوره و در نهایت تحقیق را در دست انجام کار دارند.
نگارنده:
خانم زهرا جواهری، دانش آموخته روانشناسی
ویراستار علمی:
آقای آرش وزیری، رواندرمانگر و دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت
راه‌های تماس با ما:
