اوتیسم خفیف یا اوتیسم سطح ۱ چیست؟
اوتیسم خفیف، یک اصطلاح غیر رسمی است که معمولاً برای اشاره به تشخیص اختلال طیف اوتیسم سطح ۱ استفاده می شود. افراد در این سطح به حمایت کمتری نیاز دارند و غالبا می توانند علائم خود را مدیریت کنند. با این حال، آنها ممکن است در تعاملات اجتماعی، فهم مناسبات اجتماعی، درک زبان بدن و درک و به کارگیری حالات چهره دچار مشکل شوند. از آنجایی که این علائم ظریف هستند و نمود خاصی ندارند، اوتیسم خفیف اغلب در غربالگری های اولیه در دوران کودکی ممکن است تشخیص داده نشود. در نتیجه، افراد مبتلا به این اختلال در سنین بالاتر تشخیص داده می شوند.
اختلال طیف اوتیسم چیست
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی و تکاملی است که بر نحوه تعامل افراد با دیگران، ارتباط برقرار کردن، یادگیری و رفتار آنها تأثیر می‌گذارد. اگرچه اوتیسم می‌تواند در هر سنی تشخیص داده شود، اما به عنوان یک «اختلال تکاملی» توصیف می‌شود. زیرا علائم آن معمولاً در دو سال اول زندگی ظاهر می‌شوند. در حال حاضر، با توجه به شدت علائم و کارکرد فرد، اختلال طیف اوتیسم به سه شکل “اوتیسم سطح ۱ یا اوتیسم خفیف”، “اوتیسم سطح ۲” و “اوتیسم سطح “۳ نام گذاری شده است. ما در این مقاله نگاهی اجمالی به هر سه سطح اوتیسم می اندازیم و به طور عمیق تری در مورد اوتیسم خفیف صحبت خواهبم کرد.
تاریخچه اوتیسم خفیف
در گذشته، فقط برای افرادی که علائم بسیار شدید داشتند تشخیص اوتیسم داده می شد. در ابتدای دهه ۹۰ میلادی، اشکال خفیف تر با عنوان سندرم آسپرگر شناسایی شدند. سپس در سال ۲۰۱۳، انجمن روانپزشکی آمریکا همه اختلالات مرتبط با اوتیسم را به عنوان اختلال طیف اوتیسم دسته بندی کرد. در واقع دسته بندی اوتیسم تا قبل از آنکه به شکل طیف در نظر گرفته شود شامل اختلال هایی جدا مانند اوتیسم و سندرم آسپرگر بود. با اینکه برخی از افراد هنوز از اصطلاح “سندرم آسپرگر” استفاده می کنند، اما این روش دسته بندی در حال حاضر منسوخ شده است و همانطور که گفتیم جای خود را به طیف های اتیسم داده است.
سطوح اوتیسم
طبقه بندی اوتیسم در ۳ سطح مختلف تعیین می کند که هر فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به چه میزان حمایت و درمان نیاز دارد. ما در اینجا بر طبق طبقه بندی بر اساس DSM-5، سه سطح اوتیسم را با هم بررسی میکنیم. این سه سطح عبارتند از:
- سطح ۱ یا نیازمند حمایت: افراد این سطح در برقراری ارتباط دچار مشکل هستند اما با حمایت مناسب می‌توانند مستقل عمل کنند.
- سطح ۲ یا نیازمند حمایت قابل توجه: در این سطح مشکلات ارتباطی و رفتاری بیشتر است و برای مستقل زندگی کردن به حمایت چشمگیری نیاز دارند.
- سطح ۳ یا نیازمند حمایت بسیار زیاد: مشکلات شدید در ارتباطات و رفتار وجود دارد و فرد برای فعالیت‌های روزمره به حمایت فراوان نیازمند است.
علائم اوتیسم خفیف در کودکان
کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف می توانند بسیاری از رفتارهای معمولی را داشته باشند. در بسیار اوقات این علائم آنقدر نامحسوس هستند که والدین ممکن است آنها را نادیده بگیرند و آنها را به پای تفاوت خلق و خو و شخصیت کودکشان بگذارند. برخی از این علائم عبارتند از:
- این کودکان ممکن است بسیار خجالتی به نظر برسند و هنگام صحبت کردن مدام به جای دیگری نگاه می کنند.
- گاهی اوقات در دنیای خودشان هستند و ممکن است هنگام مکالمه اینطور به نظر برسد که اصلا گوش نمی دهند.
- آنها وقتی کاری را به یک روش خاص انجام می دهند، احساس امنیت بیشتری میکنند. هر تغییری در این روال می تواند باعث واکنش نامناسب آنها شود.
- این کودکان در سازگاری و تطابق با تغییر ضعیف هستند. ممکن است کودک در تغییر فعالیت ها یا امتحان روش های جدید برای انجام کارها مشکل داشته باشد.
- ممکن است برای یک کودک دارای اختلال طیف اوتیسم سخت باشد که خود را به جای دیگران بگذارد و از دید آنها به قضایا نگاه کند.
- در موقعیت‌های اجتماعی مختلف و چالش‌ها، سازگاری دارند. همچنین ممکن است در این موقعیت های جدید ناراحت شوند و قوانین و انتظارات اجتماعی را درک نکنند.
- در ایجاد و حفظ روابط و دوستی ها مشکل دارند.
- اعمال، فعالیت‌ها، حرکات یا کلمات یکسان را تکرار می کنند. ممکن است اشیاء را به شکل یکسان در یک ردیف بچینند یا فعالیت‌های دیگری را بارها و بارها انجام دهند. حتی اگر دلیل برای این کار نداشته باشند.
- یک کودک دارای اختلال طیف اوتیسم، ممکن است طیف محدودی از علایق اما با دانش عمیق داشته باشد. در واقع آنها ممکن است فقط به چند چیز اهمیت دهند؛ اما بسیاری از چیزهایی را که لازم است در آن مورد بدانند یاد خواهند گرفت.
- این کودکان ممکن است نسبت به حس ها بسیار حساس یا بی تفاوت باشند. به طور مثال ممکن است یک کودک در سطح ۱ نتواند صداهای بلند را تحمل کند یا واکنش های شدیدی به سایر تجربیات حسی داشته باشد. از سوی دیگر اگر چیزی را روی پوست خود حس کند بیش از حد واکنش نشان دهد. آنها برخلاف دیگران ممکن است متوجه تغییراتی مانند گرمای شدید یا سرما نشوند.
نکته مهم این است که برخی از این علائم برای کودکان دارای اختلال اوتیسم خفیف ممکن است پر رنگ تر از سایر علائم باشد. همچنین در نظر داشته باشید که این علائم می تواند تحت تأثیر مکانی که کودک در آن حضور دارد (به عنوان مثال، در خانه یا مدرسه) و همچنین افرادی که با او هستند (به عنوان مثال، دوستان، خانواده یا افراد غریبه) متفاوت باشد. همزمان با رشد کودک نیز علائم اوتیسم ممکن است آشکارتر شوند.
تشخیص اوتیسم خفیف یا سطح ۱
تشخیص اوتیسم سطح ۱ نیاز به یک ارزیابی جامع توسط متخصص واجد شرایط دارد. در این ارزیابی معمولاً تاریخچه پزشکی، نقاط عطف رشد و الگوهای رفتاری فرد به طور کامل بررسی می شوند. همچنین ممکن است متخصصان از ارزیابی های استاندارد برای سنجش مهارت های ارتباطی و اجتماعی فرد و همچنین توانایی های شناختی آنها استفاده کنند. یکی از روش هایی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد، برنامه مشاهده تشخیصی اوتیسم (ADOS) است که شامل مشاهده فرد در موقعیت‌های اجتماعی مختلف و یادداشت رفتارهایی است که شک به اختلال طیف اوتیسم را تقویت می کند.
ذکر این نکته مهم است که تشخیص اوتیسم خفیف یا سطح ۱ چالش برانگیز است زیرا افرادی که در این سطح از اوتیسم باشند علائم یا رفتارهای آشکاری ندارند. با این حال، تشخیص زودهنگام اوتیسم خفیف برای ارائه حمایت و مداخلات مناسب برای تحقق پتانسیل کامل فرد ضروری است.
تفاوت اوتیسم سطح ۱ و اوتیسم سطح ۲
در اوتیسم خفیف، افراد علائم اوتیسم را دارند؛ اما مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی آنها کمک می کند تا استقلال داشته باشند و بتوانند یک زندگی معمولی را شروع کنند. این افراد معمولاً قادر به ارتباط با دیگران و ادامه تحصیل و کار هستند. در حالی که افراد در اوتیسم سطح ۲ علائم شدیدتری دارند و نیاز به مراقبت و حمایت بیشتری دارند. افراد درااری اختلال اوتیسن سطح ۲ هستند، معمولاً مشکلات بزرگتری در ارتباطات اجتماعی، تعاملات و تفکر انتزاعی دارند و مسیر سخت تری برای تطابق با محیط در پیش دارند.
افراد در سطح ۱ ممکن است برای درک قوانین اجتماعی دچار مشکل شوند، اما این مشکل برای افرادی که در سطح ۲ قرار دارند فراتر است. این افراد حتی با وجود مداخلات حمایتی، نقص بیشتری در ارتباطات اجتماعی نشان می دهند. همچنین در موقعیت های چالش برانگیز، افراد دارای اوتیسم سطح ۲ ممکن است آشفتگی و پریشانی شدیدتری نسبت به افراد سطح ۱ نشان دهند.
تفاوت اوتیسم سطح ۱ و اوتیسم سطح ۳
بین اوتیسم خفیف و اوتیسم سطح ۳ تفاوت های بیشتری وجود دارد. اوتیسم سطح ۳ شدیدترین نوع اوتیسم است و افراد در این سطح نیاز به کمک بیشتر و گسترده تری در مدرسه یا خانه دارند. گفتار این افراد به خوبی افراد در سطح ۱ و ۲ نیست و حتی ممکن است قادر به حرف زدن نباشند. اکثر خصوصیاتی که ممکن است در افراد سطح ۱ وجود داشته باشند به شکل شدیدتری در افراد سطح ۳ بروز پیدا می کند. علائم شدیدتر این افراد باعث می شود تا آنها به مراقبت و حمایت مستمری نیاز داشته باشند. این افراد ممکن است برای رفع ابتدایی ترین نیازهای روزمره خود نیز به دیگران متکی باشند.
آیا اوتیسم خفیف درمان دارد؟
از آنجایی که اوتیسم خفیف با چالش های مربوط به ارتباطات و تعامل اجتماعی و همچنین الگوهای رفتاری سفت و سخت مشخص می شود، هدف درمان اوتیسم نیز رسیدگی به این علائم و حمایت مداوم، به ویژه در محیط های آموزشی است. درمان توصیه شده برای افراد مبتلا به اوتیسم خفیف معمولاً به سن بستگی دارد. کودکان و نوجوانان به حمایت متفاوتی نسبت به بزرگسالان اوتیسم نیاز دارند. مانند هر سطح دیگری از ASD، مفیدترین درمان‌ها برای اوتیسم خفیف اغلب ترکیبی از انواع درمان‌ها می‌شود. همچنین نوع و میزان حمایت مورد نیاز ممکن است در طول زمان تغییر کند.
کودکان اوتیسم اغلب به یک روال بسیار ساختارمند نیاز دارند. مراقبان آنها می‌توانند با تیمی از متخصصان کار کنند تا اطمینان حاصل کنند که فرزندشان از حمایت مورد نیاز در مدرسه و خانه برخوردار است. آموزش مهارت‌های اجتماعی، مشاوره سلامت روان، رژیم غذایی خاص و بهبود مهارت‌های حرکتی نیز کمک کننده است.
روش‌های درمان اوتیسم خفیف عبارتند از:
- رفتار درمانی: این نوع درمان از پاداش برای آموزش رفتارهای مورد انتظار به کودکان طیف اوتیسم استفاده می کند.
- بازی درمانی: از فعالیت های مبتنی بر بازی برای ایجاد مهارت های عاطفی و ارتباطی کودک استفاده می شود.
- گفتار درمانی: گفتار درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف معمولاً بر مهارت های مکالمه و فهم زبان بدن متمرکز است.
- کاردرمانی: کاردرمانی اغلب برای مشکلات حسی که بسیاری از این کودکان با آن مواجه هستند مفید است.
- فیزیوتراپی: بسیاری از این کودکان مشکلات عضلانی دارند و نیاز دارند که فعالیت های فیزیکی خود را بهبود بخشند.
- درمان بیماری های همراه: کودکان طیف اوتیسم همچنین باید به خاطر سایر اختلالات و مشکلات تحت درمان باشند. به عنوان مثال، تشنج، اختلالات گوارشی، اختلالات خواب، اضطراب، و اختلال وسواس فکری – اجباری که معمولاً با اوتیسم همراه هستند.
ذکر این نکته مهم است که در متون علمی بیشتر از اینکه از واژه درمان برای اوتیسم استفاده شود از کلمه مداخله استفاده می شود.
دارو درمانی
به طور کلی افراد با اوتیسم خفیف نسبت به سطوح شدیدتر اوتیسم نیاز به داروی کمتری دارند. بسیاری از افراد با اوتیسم خفیف به خوبی به روش‌های غیر دارویی و مداخلات روانشناختی و سایر درمان‌های رایج پاسخ می‌دهند. با این حال، در برخی موارد، داروها ممکن است برای مدیریت اختلالات و بیماری‌های همزمان با مشکلات اوتیسم خفیف مورد استفاده قرار گیرند. به عنوان مثال، افرادی که مشکلات شدید اضطراب یا اختلال وسواسی – اجباری (OCD) دارند، ممکن است به دارو نیاز داشته باشند.
۳ دسته دارو ممکن است استفاده شود.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از این داروها ممکن است برای کمک به رفتارهای تکراری یا مدیریت بهتر احساساتی مانند عصبانیت یا اضطراب تجویز شوند.
- محرک ها: این داروها ممکن است به کاهش بیش فعالی و بهبود تمرکز و توجه کمک کنند.
- داروهای ضد اضطراب: این داروها ممکن است به برخی از اختلالات اضطرابی که معمولاً در افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دیده می‌شود کمک کنند.
اوتیسم خفیف در بزرگسالی
افراد مبتلا به علائم اوتیسم خفیف ممکن است تا زمان بلوغ تشخیص داده نشوند. اساسا مشاهده علائم اوتیسم در بزرگسالان ممکن است دشوار باشد؛ زیرا بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم خفیف با به کارگیری مهارت‌های مقابله‌ای علائم خود را سرکوب میکنند و آنها را کمتر بروز می‌دهند. برای این افراد همانند کودکان، ساختار، قابلیت پیش بینی و کنترل بر اوضاع ضروری است. درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تواند برای توسعه مهارت‌های مقابله‌ای مفید باشد. علاوه بر این، کاردرمانی می تواند بر حل مسئله، تقویت عزت نفس، مدیریت چالش های حسی و کنترل امور مالی و خانگی کمک کننده باشد.
برخی از علائم در بزرگسالان عبارتند از:
- مشکل در برقراری ارتباط با دیگران: ممکن است برای فرد سخت باشد که خود را به جای دیگران قرار دهد.
- مشکل در ایجاد و حفظ روابط و دوستی‌ها: بزرگسالان مبتلا به اوتیسم در درک و پیروی از قوانین اجتماعی مشکل دارند و گاهی اوقات به آنها برچسپ بی ادب یا بی ملاحظه می‌زنند. این مساله می‌تواند ایجاد و حفظ دوستی‌ها را سخت‌تر کند.
- دشواری در برقراری ارتباط دو طرفه: برای یک بزرگسال در طیف خفیف اوتیسم ممکن است انجام مکالمه و استفاده یا درک زبان بدن، تماس چشمی و حالات چهره سخت باشد.
- در بیان کلامی خود مشکل دارند: ممکن است مطالبی را که می‌گوید صریح به نظر برسند. یا در توصیف افکار و احساسات مشکل داشته باشند.
- نیاز شدید به برنامه ریزی و سازماندهی: این افراد فرایند و ساختار را دوست دارند و ممکن است یک روال سفت و سخت داشته باشند. آنها ممکن است برای انجام کارهای خود نیاز به برنامه ریزی جزئی داشته باشند.
- مخالفت با تغییر: تغییر می‌تواند باعث شود فرد بزرگسال مبتلا به اوتیسم احساس ناراحتی کند.
- اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی: ممکن است در سازگاری با یک موقعیت اجتماعی جدید مانند یک فروشگاه شلوغ، به مشکل بر بخورند.
نگارنده:
آقای انصار خوگر کارشناس ارشد سلامت روان
ویراستار علمی:
خانم گلاره صابر مجیدی، رواندرمانگر و کاندیدای دکتری تخصصی روانشناسی
راه‌های تماس با ما:
