روانشناسی رنگ چیست؟ اثر روان شناسی رنگ

2023/07/24 روانشناسی

روانشناسی رنگ (color psychology)، یکی از شاخه های مهم در روانشناسی می باشد. رنگ‌ها را به‌ عنوان عامل تاثیرگذار بر رفتار انسان، مطالعه می‌کند و هدف آن بررسی نحوۀ تاثیر رنگ‌ها برخلق‌ و خو و تصمیمات روزمرۀ انسان‌ها است. در واقع رنگ‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که می‌توانند بر احساسات و ادراکات ما تاثیر بگذارند. نحوۀ تاثیر رنگ بر افراد با توجه به سن، جنسیت و فرهنگ متفاوت است. از رنگ‌ها در بسیاری از زمینه‌ها استفاده می‌شود؛ مانند پزشکی، برند‌سازی و بازریابی، طراحی داخلی و هنر.

انسان‌ها با دنیا به‌ عنوان مکانی رنگارنگ روبرو می‌شوند. طبیعت و جهان اطراف ما از رنگ‌های مختلف تشکیل شده‌ است. افرادی که دید رنگی طبیعی دارند، یک پالت رنگی وسیع و غنی را تجربه می‌کنند که به‌ طور تخمینی شامل ۲٫۳ میلیون رنگ قابل تشخیص است. رنگ‌ها می‌توانند در تصمیم‌ گیری و مکالمات ما تاثیر بگذارند. بدون رنگ‌ها، زندگی کسل‌ کننده به نظر می‌رسد؛ درواقع رنگ به‌ عنوان یک مولفه تاثیرگذار و مهم محیطی شناخته می‌شود.

زمینۀ تاریخی روانشناسی رنگ:

رنگ همیشه به‌عنوان یکی از بزرگترین رازهای زندگی در نظر گرفته شده و هر تمدنی، اسطوره‌ها و تداعی‌های خود را با رنگ داشته‌است. فیلسوف بزرگ ارسطو، در قرن چهارم قبل از میلاد، آبی و زرد را رنگ‌های اصلی می‌دانست و آنها را مانند ماه و خورشید، نر و ماده، انبساط و انقباض، درون و بیرون، مرد و زن، از قطبیت‌ها می‌دانست.

همچنین بقراط پدر علم پزشکی، به‌طور گسترده‌ای از رنگ در پزشکی استفاده می‌کرد. در قرن یازدهم میلادی ابن‌ سینا معتقد بود که رنگ بدن فرد، نشان دهندۀ استعداد وی برای ابتلا به بیماری‌های مختلف است. اواخر قرن هفدهم میلادی، اسحاق نیوتن طیف رنگی را کشف کرد. او کشف کرد چنانچه نور خالص سفید از یک منشور عبور داده‌ شود به رنگ‌های قابل روییت تجزیه می‌شود. نیوتن بررسی کرد که چگونه هر رنگ از یک طول موج منحصر‌ به‌ فرد تشکیل شده است.

یافته‌های تجربی در روانشناسی رنگ (یا اثر و کاربرد آن در زندگی)

کارهای تجربی که بررسی‌ شده به وضوح نشان می‌دهد که رنگ می‌تواند حامل معنا باشد و با تأثیر روی عاطفه، شناخت و رفتار انسان، بر دستاوردها و علاقه‌مندی‌های او اثر بگذارد. یکی دیگر از پیام‌های روشن و واضح از بررسی‌های انجام‌شده، این است که معانی رنگ و بنابراین جلوه‌های رنگ به زمینه خاص آن بستگی دارد؛ یعنی یک رنگ می تواند معانی گوناگونی در زمینه‌های مختلف داشته باشد که منجر به مفاهیم متفاوتی می‌شود. بدین ترتیب، رنگ می‌تواند به‌عنوان یک “سرنخ عاطفی ضمنی” عمل کند و بر عملکرد روانی به شکلی ظریف و ناخودآگاه، اثر بگذارد.

کاربرد روانشناسی رنگ‌ها در درمان بیماران:

در آغاز قرن بیستم، رنگ سفید به‌ طور گسترده در بیمارستان‌ها استفاده می‌شد. در سال ۱۹۱۴، یک جراح به نام هری شرمن، در بیمارستانی در سانفرانسیسکو، رنگ سبز را که “رنگ مکمل همگلوبین” است جهت جلوگیری از خیره‌شدن، انتخاب کرد. این امر توسط تعدادی دیگر از بیمارستان‌های آمریکایی در دهه‌های بعدی پذیرفته شد. رنگ‌های سبز و آبی رنگ‌های مقابل رنگ قرمز هستند و چون جراح در اثر خیره‌ شدن به رنگ قرمز حساسیت خود را به این رنگ از دست می‌دهد؛ از این‌ رو مغز پیام‌های مربوط به رنگ قرمز را محو می‌کند و به‌ جای آن پیام‌های دریافتی را به رنگ سبز تفسیر می‌کند. به همین دلیل از رنگ سبز و آبی در اتاق عمل و لباس جراحان استفاده می‌شود.

همچنین وقتی بیمار وارد بیمارستان می‌شود، اولین چیزی که می‌بیند، دیوار یا سقف بیمارستان است. به گفته فوربس، دیوارهایی که با سایه‌های روشن‌ تر رنگ‌ آمیزی شده‌اند، پذیرش را در فرد افزایش می‌دهند. برای مثال دیوارهای آبی روشن در اتاق بیمار می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند؛ در حالی‌ که دیوار قرمز ممکن است روند بهبود را کند.

توجه به ردۀ سنی افراد نیز در استفاده از رنگ‌ها، بسیار اهمیت دارد. اجتناب از رنگ‌های روشن (برای مثال قرمز، نارنجی و زرد)، به‌ویژه در اتاق‌ افراد مسن مهم است؛ زیرا این رنگ‌ها می‌توانند موجب افزایش سطح اضطراب شوند و سیستم عصبی را به سمت تنش و نگرانی سوق دهند. با این حال، در بیمارستان کودکان، استفاده از رنگ‌های زنده‌تر مانند زرد و نارنجی ممکن است به کودکان کمک کند تا کمی شادی بیشتری را تجربه کنند و استرس و اضطراب آنها را کاهش دهد.

رنگ درمانی:

درک ما از رنگ و روان‌ درمانی در کنار هم قرار می‌گیرند تا زمینه‌ای به نام رنگ درمانی را ایجاد کنند. رنگ درمانی که به‌عنوان کروموتراپی نیز شناخته می‌شود، بر این ایده استوار است که هر رنگ در طیف نور مرئی دارای طول موج و ارتعاش منحصربه فردی است و این طول موج‌ها بر بدن انسان تأثیر می‌گذارد. در واقع رنگ‌های مختلف تاثیرات منحصر به‌ فردی بر سلامتی دارند. برای مثال: رنگ قرمز، محرک و افزایش‌ دهنده اشتها و گردش خون را تحریک می کند. رنگ زرد، تمرکز را افزایش می‌دهد. سبز، رنگی آرام بخش است و در افزایش متابولیسم می تواند تاثیر مثبت داشته باشد. سبز تعادل و هماهنگی را در بدن ایجاد می‌کند. رنگ‌های سبز به‌ویژه برای مشکلات قلبی مفید هستند.

از کروموتراپی در کلینیک‌های سلامت استفاده و به‌ عنوان یک درمان جایگزین و مکمل درنظر‌گرفته می‌شود. این روش می‌تواند در درمان اضطراب، افسردگی، فشار خون بالا و اختلالات خواب کمک‌ کننده باشد. در حالی‌ که همه ادعاهای رنگ درمانی به‌طور گسترده پذیرفته نشده‌اند، شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان می‌دهد رنگ به روش‌های مختلف بر ذهن و بدن ما تأثیر می‌گذارد.

روانشناسی رنگ در بازاریابی و فروش:

بازاریابان، تبلیغ‌ کنندگان و گرافیست‌ها بر این باورند که رنگ بر رفتار مصرف‌ کننده تأثیر می‌گذارد. جلوه‌های رنگی، توجه بازاریابان را نسبت به تبلیغات آنلاین نیز به خود جلب کرده‌است. اگرچه تلاش‌هایی برای طبقه‌ بندی پاسخ مصرف‌ کننده به رنگ‌های مختلف وجود دارد؛ اما هرکس رنگ را متفاوت درک می‌کند. تأثیر فیزیولوژیکی و عاطفی رنگ در هر فرد تحت تأثیرعوامل متعددی، مانند تجربیات گذشته، فرهنگ، مذهب، محیط طبیعی، جنسیت، نژاد و ملیت است.

یکی از خطوط تحقیقات، بر موضوعاتی مانند تأثیر ساختمان، فروشگاه و رنگ وبسایت بر جذب مصرف‌ کنندگان و افزایش تجربه خرید آنها می‌پردازد. به‌نظر می‌رسد در این زمینه، آبی رنگ بسیار مثبتی است؛ زیرا فروشگاه‌ها و وب‌ سایت‌های آبی، آرامش‌ بخش‌ تر، قابل اعتمادتر ارزیابی می‌شوند.

تمرکز تحقیقات دیگر بر نقشی است که رنگ در هویت و شناخت شرکت و برند ایفا می کند. رنگ اغلب یک جنبه جدایی‌ ناپذیر از آرم‌ها و بسته‌ بندی محصولات است (برای مثال، قرمز کوکا کولا) و به‌نظر می‌رسد در شکل‌ دهی تصویر و شخصیت برند و تسهیل رفتار خرید، موثر می‌باشد. زمانی‌ که افراد در حال تصمیم‌ گیری برای خرید هستند، رنگ منبع اطلاعاتی بسیار تاثیرگذاری است. درصد بالایی از قضاوت اولیه مشتریان در مورد یک محصول، بر اساس رنگ آن است.

کاربرد روانشناسی رنگ در طراحی:

از روانشناسی رنگ در طراحی محصول و طراحی داخلی و خارجی نیز استفاده می‌شود. برای مثال داروسازان به آنچه تحقیقات روانشناسی رنگ، درمورد “ارزش‌های درمانی رنگ‌ها در قرص” می‌گویند، علاقه‌ مند هستند. قرص‌های قرمز با محرک‌ها و آبی با آرامش همراه هستند؛ در واقع انتخاب رنگ مناسب می‌تواند اثر بخشی دارو را افزایش دهد.

انتخاب رنگ مناسب قرص، حتی در مرحله آزمایش بالینی توسعه دارو مهم است. برخی از رنگ‌های قرص احتمال بیشتری دارد که باعث شود، افراد دوز دارو را از دست بدهند یا حتی مصرف دارو را متوقف کنند.